top of page

O le Fuafuaga fou mo Gagana o Atumotu Pasefika ua fa’atasia ai galuega ma matāgaluega a le Mālō atoa

O le galulue felagolagoma’i, o le ta’iala lea mo matagaluega a le malo atoa mo le fa’atinoga o le Fuafuaga mo Gagana o Atumotu Pasefika.



Na saunoa le afioga i le Minisitā, Aupito William Sio, “O le gagana, o le ma’atulimanu lea mo aganu’u ma fa’asinomaga a tagata Pasefika ma o le totonugālēmū lea o le soifua laulelei o tatou tagata.”

O measina ma tofi ia e patino tonu i Aotearoa ma le lautele o le Pasefika. E tūlaga ese ai i tatou ma isi, ma e fa’apea ona fa’aeaea ai lo tatou tulaga i le si’osi’omaga o galuega ma le tamāoaiga fa’alemālō.

“O lenei Fuafuaga mo Gagana o Atumotu Pasefika, e fa’ailoa ai matāfaioi a le malo e fō’ia ai le tulaga o lo’o lamatia ma mou atu ai gagana o atumotu Pasefika i Aotearoa, Niu Sila ma e mautinoa ai le olaola ma le manuia o a tatou gagana auā le soifua laulelei a tupulaga faia’e.”

O le a fa’atino le Fuafuaga mo Gagana o Atumotu Pasefika e ala i Fuafuaga Fa’atino a le Mālō fa’apea le Fuafuaga Fa’atino a Saofa’iga o tagata atumotu ta’itasi.

Na saunoa le afioga i le Minisitā, e ao ona fuafuaina se taimi umi mo le lagolagoina o gagana o atumotu Pasefika e aofia ai saofa’iga o tagata Pasefika, matāgaluega a le Mālō fa’apea isi fa’alāpotopotoga ma pa’aga autū.


O se tulaga mata’utia ua alia’e mai i tausaga ua tuana’i, o le fa’aitiitia o le fa’aaogāina o gagana o atumotu Pasefika ma o le tele o gagana o lo’o tauau lava ina mou ma lē iloa atu. Ae e lē o tu’uaunoaina i tatou i lenei folauga, ma e amana’ia ai le fa’atāuaina o gagana fa’aleatunu’u i le lalolagi atoa, e aofia ai ma tagatanu’u po tagata o le fanua o Aotearoa ua masani lelei i le tulaga o le mou atu o le gagana, ma le taumafaiga e toe tapu’e ma fa’aolaola a latou gagana.

“Ou te iloa le to’atele o le tupulaga Pasefika e tau o latou gafa i tagata Maori ma o le tatou tiute tauave i totonu o tatou aiga, ina ia fa’amalosia ma lagolagoina lenei augatupulaga ou te fa’aigoaina o le 6Bs – ina ia maua le loto toa ma mafai ona tautatala i gagana e lua - o le gagana Maori ma o latou lava gagana o atumotu Pasefika.”

Sa fa’atino i le aso nei, le fa’alaua’iteleina ma le fa’aalia aloa’ia o Le Fuafuaga a le Mālō mo Gagana Atumotu Pasefika 2022 – 2032 i le maota o le Palemene, e ala i se sauniga fa’apitoa fa’aleaganu’u na taua’aoina ai e le Minisitā lenei Fuafuaga i ta’ita’i talavou na fai ma sui o atumotu Pasefika ma gagana ta’itasi.

O le Fuafuaga mo Gagana o Atumotu Pasefika, e fa’avae lea i sini autū e tolu:

  • Fa’ailoaina le tāua o gagana o atumotu Pasefika i Aotearoa

  • Faamalosia ‘auala ma alagā’oa mo le a’oa’oina o gagana o atumotu Pasefika ma le fa’aaogaina o ia gagana i le a’oa’oina

  • Fa’atuina si’osi’omaga mo gagana o atumotu Pasefika ina ia fa’aaogāina pea, ma i le tele o isi avanoa ma nofoaga.

O a tatou gagana, o measina ia mo tatou tagata ma e valuvalusia ai a’a o le fau i le talosagaina o saofa’iga o tagata Pasefika ina ia opogi lenei Fuafuaga mo le fa’amautinoa, le fa’amalosia ma le fa’aauau o a tatou gagana mo le lumana’i.

“A fa’alogoina, fa’aaogāina ma fa’amamaluina gagana o atumotu Pasefika, o le a fa’apenā ona manuia saofa’iga o tagata lautele, ma avea ai Aotearoa ma se nofoaga lelei mo tagata uma. Ona o Aotearoa fo’i o le nofoaga o lo’o soifua ma aumau ai tagata Pasefika e aupito to’atele i le lalolagi, e ono avea ai ma se atunu’u e lagolagoina le olaola o a tatou gagana.

O le Fuafuaga mo Gagana o Atumotu Pasefika 2022-2032, o le ulua’i itu’aiga fuafuaga fa’apenei i Aotearoa, fa’atasi ai ma le ulua’i ripoti o su’esu’ega o le polōketi o le Leo Moana o Aotearoa o le a fa’apea ona fa’alaua’iteleina ma fa’aalia aloa’ia fa’atasi i lenei fa’amoemoe. O lo’o atagia i lenei ripoti le fa’aaogāina ma le fa’atāuaina e tagata Pasefika o a latou gagana i Niu Sila.


E ta’ifa tausaga ma fa’atino lenei su’esu’ega mo le iloilo ma le maitauina o tulaga o le fa’atinoga ma le aogā o le Fuafuaga mo Gagana Atumotu Pasefika, ma e mafai ai fo’i ona fa’ailo tulaga e ao ona mana’omia le atina’e tautupe mo le aga’i i luma a gagana o atumotu Pasefika.

Na saunoa fo’i le afioga o Aupito e fa’apea, “Ua tatou va’aia i le pesi o le fa’ama’i a le COVID-19, le tāua tele o gagana o atumotu Pasefika i le fa’asaoina o soifua o a tatou tagata Pasefika. O lo’o faamaonia i fa’amaumauga, afai e maua’a ma mautū gagana o atumotu Pasefika ma le Faaperetania, o le a fa’apea fo’i ona malolosi ma manuia o tatou tagata i tulaga fa’alemafaufau, fa’aleaganu’u, fa’alea’oa’oga ma le tamao’aiga.”





57 views
bottom of page